مواد افزودنی مواد شیمیایی و طبیعی ای هستند که در صنایع مختلف, آشپزی, داروسازی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند, به نحوی که می توانند جزئی از واکنش دهنده ها نباشند و در مقدارهای کمتری نسبت به مواد واکنش دهنده به فرایند اضافه شوند و خاصیت مورد نظر را به محصول نهایی القا نمایند. این خاصیت می تواند از مصارف صنعتی مانند آنتی فوم ها (ضد کف) تا لوبریکنت ها (روان کننده ها) و موادی جهت افزایش عطر محصول و یا یکنواختی محصول نهایی باشد. این مواد یا به صورت طبیعی یافت می شوند و یا فقط به صورت مصنوعی و سنتزی تولید می شوند و یا از نوع طبیعی آنها نمونه برداری شده است. که در همه ی این موارد پای مواد شیمیایی و مولکول های شیمیایی در میان است.
این مواد افزودنی طیف وسیعی از مواد شیمیایی مختلف از اسیدهای پودری, نمک های فلزی و غیرفلزی, مواد طبیعی و ... را تشکیل می دهد. همچنین بسیاری از مواد افزودنی در شکل و حالت مایع قرار دارند.
یک مولکول یک مجموعه و گروهی از اتم ها در حالت الکتریکی خنثی است که توسط پیوندهای شیمیایی متفاوت که در قسمت های بعدی به آنها خواهیم پرداخت در کناریکدیگر نگه داشته می شوند. یک مولکول ممکن است از اتم های یکسان تشکیل شده باشد، مانند مولکول اکسیژن و یا ممکن است از اتم های متفاوت تشکیل شده باشد، ، مانند آب (دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن).
یک ترکیب یونی یک ترکیب شیمیایی است که از یون هایی تشکیل شده است که توسط نیروهای الکترواستاتیکی کنار یکدیگر قرار گرفته اند؛ این نوع پیوند پیوند یونی نیز نامیده می شود. ترکیبات یونی به طور کلی خنثی هستند، اما از کنار هم قرار گرفتن یون های دارای بار مثبت به نام کاتیون ها و یون هایی با بار منفی به نام آنیون تشکیل شده اند. این ترکیبات می توانند یون های ساده و تک اتمی مانند سدیم (Na+) و کلرید Cl−) ) در نمک طعام باشند و یا گونه های چند اتمی مانند آمونیوم و کربنات در نمک های مختلف صنعتی باشند. یون های منفرد در یک ترکیب یونی معمولاً چندین همسایه نزدیک دارند، نیروهای یونی مختص به این همسایه ها نشده, بلکه بخشی از یک شبکه سه بعدی پیوسته را تشکیل می دهند که معمولاً در یک ساختار کریستالی هستند.
ترکیبات یونی حاوی یون های بازی هیدروکسید یا اکسید به عنوان باز طبقه بندی می شوند. ترکیبات یونی می توانند از یون های تشکیل دهنده آنها از طریق روش های مخلف و متنوع مانند تبخیر حلال، رسوب، انجماد، واکنش حالت جامد یا واکنش انتقال الکترون فلزات واکنش پذیر با غیرفلزهای واکنش پذیر، مانند گازهای هالوژن، تولید شوند.
ترکیبات یونی به علت جاذبه قوی موجود در ساختار معمولاً نقطه ذوب و جوش بالایی دارند و سخت و شکننده هستند. آنها به عنوان جامد تقریباً همیشه از نظر الکتریکی عایق هستند، اما وقتی ذوب یا حل می شوند بسیار رسانا می شوند، زیرا در آن صورت یون های موجود می توانند آزادانه حرکت کنند.
ترکیب فلزات مختلف نوعی آلیاژ فلزی است که یک ترکیب حالت جامد بین دو یا چند عنصر فلزی را تشکیل می دهد. مواد بین فلزی به طور کلی موادی سخت و شکننده هستند و با اضافه کردن آنها به محیط خواص مکانیکی خوب در دماهای بالا ارائه می شود.
یک کمپلکس کوئوردیناسیونی شامل یک اتم یا یون مرکزی است که معمولاً این یون مرکزی فلز است و مرکز کوئوردیناسیون نامیده میشود و مجموعه ای از مولکول ها یا یون های محدود که به نوبه خود به عنوان لیگاند یا عوامل کمپلکسکننده شناخته میشوند. بسیاری از ترکیبات حاوی فلز، به ویژه ترکیبات فلزات واسطه، کمپلکس های کوئوردیناسیونی هستند که مرکز آن یک اتم فلز واسطه است، که آنها را کمپلکس فلزی از عنصر بلوک d نامیده می شود.
شاید اولین استفاده از افزودنی ها توسط نوع بشر در دو زمینه آشپزی و مصالح سازی بوده است, جایی که انسان برای افزایش طعم و بوی غذای خود (بعد از کشف آتش) متوجه شد اضافه کردن موادی در مقیاس های کم به مواد اصلی غذایی سبب بهبود عطر و طعم غذا می شود.
از طرف دیگر با یکجا نشینی و نیاز اساسی به مکانی ثابت با استفاده از مصالح مختلف متوجه شد که اضافه کردن برخی مواد به ملات اصلی می تواند خواص به خصوصی را مانند افزایش استحکام, آبگریزی, عایق حرارت و ... را به مصالح خود اضافه کند.
هر یک از مواد افزودنی می تواند خواص منحصر به فردی داشته باشد. برای مثال
آدیپیک اسید در مقادیر کم به عنوان طعم دهنده و ژله ای کننده برخی از مواد خوراکی استفاده می شود و یا آلژینات ها به دلیل آن که خاصیت قوام دهندگی خوبی دارند و آب را می توانند به خوبی در خود نگهداری نمایند در مواد آرایش و بهداشتی با خاصیت آبرسانی می توانند شرکت نمایند. یکی از این آلژینات ها سدیم آلژینات می باشد. افزودنی دیگری که در چسب هااستفاده می شود دکسترین می باشد. دکسترین ها به عنوان چسب های محلول در آب در چسب های پاکت های نامه بسیار کاربرد دارند.
تعداد این مواد افزودنی بسیار زیاد و متنوع می باشد, لذا برای بررسی کامل تر این مواد و آشنایی بیشتر با سایر افزودنی ها می توانید به دسته بندی مربوط به افزودنی ها در سایت اُشیم مراجعه نمایید.
ترکیبات می توانند از طریق انواع مختلفی از پیوندها و نیروها در کنار هم نگه داشته شوند سبب تشکیل ترکیب شوند. تفاوت در انواع پیوندها در ترکیبات بر اساس انواع عناصر موجود در ترکیب متفاوت است زیرا عناصر مختلف خصوصیات متفاوتی دارند.
نیروهای بین مولکولی لاندون ضعیف ترین و سست ترین نیرو در بین تمام نیروهای بین مولکولی است. آنها نیروهای جاذبه لحظه ای هستند که وقتی الکترون های دو اتم مجاور را طوری قرار میدهند که یک دوقطبی موقت ایجاد میکنند، تشکیل میشوند. علاوه بر این، نیروهای لاندون عامل اصلی ایجاد متراکم کردن مواد غیر قطبی به مایعات و انجماد به حالت جامد هستند که بستگی به دمای محیط دارد.
پیوند کووالانسی که به عنوان پیوند مولکولی نیز شناخته می شود، شامل اشتراک الکترون ها بین دو اتم است که معمولا غیر فلزی هستند. عناصری که در جدول تناوبی نزدیک به یکدیگر قرار می گیرند، تمایل به الکترونگاتیوی مشابه دارند، به این معنی که میل ترکیبی مشابهی با الکترون ها دارند. از آنجایی که هیچ یک از عناصر میل قوی تری برای اهدا یا به دست آوردن الکترون ندارند، باعث می شود که عناصر به اشتراک بگذارند و ایجاد پیوند یونی امکان پذیر نمی باشد و در نتیجه هر دو عنصر با پیوند کووالانسی به یک اکتت پایدارتر می رسند.
پیوند یونی زمانی اتفاق می افتد که الکترون های ظرفیت به طور کامل بین عناصر منتقل شوند. در مقابل پیوند کووالانسی، این پیوند شیمیایی دو یون با بار مخالف ایجاد می کند. فلزات در پیوند یونی معمولاً الکترون های ظرفیت خود را از دست می دهند و به یک کاتیون با بار مثبت تبدیل می شوند. نافلز الکترون های فلز را به دست می آورد و نافلز را به یک آنیون با بار منفی تبدیل می کند. همانطور که اشاره شد، پیوندهای یونی بین یک دهنده الکترون، معمولاً یک فلز، و یک گیرنده الکترون، که تمایل به غیرفلز بودن دارد، رخ می دهد که همین سبب می شود که نوع پیوند بسیار قوی باشد.
پیوند هیدروژنی زمانی اتفاق میافتد که یک اتم هیدروژن که به یک اتم الکترونگاتیو پیوند دارد، از طریق دوقطبی ها یا بارهای متقابل، با یک اتم الکترونگاتیو دیگر ارتباط الکترواستاتیکی ایجاد میکند.